Ontwikkelingen businessunits in het kort

Meerjarig vervangingsprogramma

Een groot deel van het gastransportsysteem heeft inmiddels een leeftijd bereikt die gestructureerde, projectmatige vervangings- en vernieuwingsactiviteiten nodig maakt. In 2012 is GTS daarom gestart met een meerjarig programma voor de vervanging van verouderende delen in de infrastructuur. Dit is nodig om ook in de toekomst te kunnen blijven voldoen aan de standaarden op het gebied van veiligheid en transportzekerheid. Het vervangingsprogramma waarborgt een langdurige leveringszekerheid. De nieuwe delen hebben evenals de huidige een lange levensduur. De aanpak is gebaseerd op een uitgebreide studie die precies in kaart heeft gebracht wanneer welke elementen in het netwerk aan vervanging toe zijn. Het programma richt zich met name op het vernieuwen van afsluiterschema’s, gasontvangststations en meet- en regelstations. De looptijd van het programma is tussen de 15 en 20 jaar.

Leidende positie Nederlandse gashandelsplaats TTF

TTF is de virtuele handelsplaats in Nederland waar gas kan worden verhandeld. De handel op TTF heeft in 2012 een spectaculaire groei doorgemaakt van bijna 20 procent. De leidende positie van TTF op het Europese vasteland is daarmee in 2012 verder verstevigd. Dit onderstreept dat Nederland als gasrotonde een steeds belangrijkere rol speelt in de Europese gasmarkt.

Regulering

GTS heeft in 2012 duidelijkheid gekregen over de huidige Methodebesluiten. Daar is een lang proces aan voorafgegaan, waarin GTS zich transparant en constructief heeft opgesteld. Op 8 november bepaalde het CBb dat het door de NMa vastgestelde reguleringskader voor de vorige en de huidige reguleringsperiode gehandhaafd kan blijven. Daarmee is zekerheid verkregen over de regulering voor deze periode. Naar verwachting wordt in de loop van 2013 op basis van nieuwe Methodebesluiten zekerheid verkregen over de reguleringsperiode vanaf 1 januari 2014.

Certificeringstraject

Het Europese Derde Energiepakket schrijft voor dat TSO’s gecertificeerd moeten worden. Inmiddels is GTS met dat proces gestart, in overleg met de NMa. GTS verwacht in 2013 door de NMa gecertificeerd te worden. Binnen de huidige organisatiestructuur van Gasunie is besloten het eigendom van het Nederlandse gastransportnet met ingang van 1 januari 2014 over te dragen van Gasunie naar GTS. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan een wens van de NMa.

PRISMA European Capacity Platform

Sinds 1 januari 2013 is PRISMA European Capacity Platform het nieuwe merk voor Europese gascapaciteitsboekingen. GTS is initiatiefnemer en medeaandeelhouder van PRISMA. Het nieuwe gezamenlijke capaciteitsplatform is een belangrijke stap naar een geïntegreerde Europese gasmarkt, die de gasmarkten van zeven Europese landen met elkaar verbindt. Standaardisatie op Europees niveau maakt het voor de klanten gemakkelijker om grenscapaciteit te regelen en te verhandelen en stimuleert de ontwikkeling van een Europese markt. PRISMA opent nieuwe mogelijkheden voor grensoverschrijdend gastransport. De gashandelaren of shippers kunnen nu met behulp van slechts één programma grenscapaciteit boeken op de Europese netwerkpunten. Dit Europese capaciteitsplatform past in de bredere strategie van Europese TSO’s om hun gezamenlijke ervaring op het gebied van gastransport en capaciteitsboekingen te bundelen en te vertalen in nieuwe diensten. Tijdens de European Gas Conference in Wenen is PRISMA uitgeroepen tot ‘Project of the Year’. Een ander doel is de vroegtijdige invoering van de netwerkcode voor Capacity Allocation Mechanisms (NC CAM) van de European Network of Transmission System Operators for Gas (ENTSOG), de toekomstige marktregeling voor de toedeling van transportcapaciteit.

NTA 8120-standaard

In 2012 is begonnen met het invoeren van de Nederlandse Technische Afspraak (NTA) 8120-standaard. Dit is een capaciteitsmanagementsysteem gericht op het doelmatig en optimaal beheren van het gastransportnet. Veiligheid, doelmatigheid en leveringszekerheid zijn hierbij belangrijke uitgangspunten. Dit project zal in 2013 worden voortgezet, met als uiteindelijk doel het verkrijgen van een NTA 8120-certificering.

Voorbereiding op toenemende diversiteit gassoorten

GTS bereidt zich ook voor op de toename van gas uit het buitenland in de komende jaren. Met de afnemende productie van het laagcalorische Groningen gas (G-gas) zal Nederland op termijn moeten overschakelen op rijkere, hoogcalorische gassoorten (H-gas). Om H-gas geschikt te maken voor gebruik in Nederland wordt het verarmd met stikstof. Met het oog op de toename van het aandeel H-gas heeft GTS in november 2012 een stikstofbuffer in gebruik genomen in Heiligerlee. Hierdoor kan GTS op piekmomenten voor voldoende gas van de juiste kwaliteit zorgen.

In 2012 heeft GTS overleg gevoerd met het ministerie van Economische Zaken, GasTerra en buitenlandse partijen om in de komende jaren de transitie in gang te zetten naar marktconversie van G-gas naar H-gas in die gebieden in Noord-Duitsland, België en Noord-Frankrijk die nu voorzien worden van laagcalorisch gas.

In 2012 is in Duitsland gestart met een aantal infrastructurele projecten. Een van die projecten is ExEll, dat extra transportcapaciteit tot stand moet brengen tussen Duitsland en Denemarken. Denemarken was lange tijd exporteur van aardgas naar Duitsland. De Deense gasvoorraden zijn echter in snel tempo teruggelopen, waardoor Denemarken tegenwoordig gas moet importeren. Dit gas zorgt voor een stabiel energiesysteem doordat het schommelingen in de productie van wind- en zonne-energie kan opvangen.

Op het grenspunt Ellund is behoefte ontstaan aan extra transportcapaciteit. Hiervoor zal een leiding van 65 kilometer worden aangelegd van Fockbek naar Ellund. Daarnaast wordt een nieuw compressorstation gebouwd in Quarnstedt, ten noorden van Hamburg. De eerste fase van deze operatie is in 2012 in gang gezet. Goedkeuring voor de tweede fase in 2013 is inmiddels verleend. Naar verwachting start de bouw van het compressorstation in de tweede helft van 2013 en de aanleg van de leiding in 2014. Volgens planning zullen beide gereed zijn voor het einde van 2015. Door deze uitbreidingen worden de Deense en Zweedse gasmarkten verbonden met die van Gaspool en NetConnect Germany (NCG) in Duitsland en TTF in Nederland. Daarnaast kan via de nieuwe leiding gas getransporteerd worden naar de nieuwe gasgestookte elektriciteitscentrales in de regio’s Hamburg en Sleeswijk-Holstein, die bijdragen aan de Duitse ‘Energiewende’.

Gasrotondestrategie

Om de aanvoer van buitenlands gas naar Duitsland, Nederland, Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en België zeker te stellen, zetten we waar nodig in op uitbreiding van de beschikbare capaciteit. Zo wordt in Duitsland verder gebouwd aan de Nordeuropäische Erdgasleitung (NEL). Ons Duitse netwerk wordt via de NEL aangesloten op Nord Stream. In Embsen wordt een nieuw compressorstation gebouwd dat extra capaciteit vanaf de NEL beschikbaar zal maken voor transport naar Denemarken en Noord-Duitsland. Gasunie heeft een belang van 20 procent in de NEL.

Power-to-gas

Power-to-gas is een belangrijk instrument om gas en elektriciteit in de energietransitie te combineren. Het concept is om overschotten aan duurzaam opgewekte elektriciteit om te zetten in waterstofgas, dat vervolgens kan worden geïnjecteerd in de gasinfrastructuur van Gasunie. Het gassysteem wordt daarmee een transport- en opslagmedium voor duurzame energie en draagt zo bij aan de optimale benutting daarvan. Een mooi voorbeeld van hoe twee energiesystemen elkaar kunnen versterken. Gasunie Deutschland heeft in 2012 onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om waterstof afkomstig van power-to-gas rechtstreeks te injecteren in het transportsysteem voor aardgas. Gasunie Deutschland is actief op zoek naar partners om power-to-gas in 2013 verder te ontwikkelen.

Nord Stream

Met de officiële ingebruikname van het tweede deel van de Nord Stream-pijpleiding op 8 oktober 2012 is de constructiefase van de twee parallelle pijpleidingen voltooid. De eerste pijpleiding werd in 2011 in gebruik genomen. Nord Stream biedt de capaciteit voor de levering van 537 miljard kWh (55 miljard m3) aardgas per jaar, genoeg voor circa 26 miljoen huishoudens, en kan dat doen voor minstens vijftig jaar. Gasunie heeft een aandeel van negen procent in Nord Stream.

Small-scale LNG

In 2012 is de ontwikkeling van small-scale LNG doorgezet, onder meer samen met partner Vopak. Vopak en Gasunie hebben een intentieverklaring ondertekend voor de ontwikkeling van een nieuwe, zogeheten LNG Break Bulk terminal. Deze krijgt een overslagcapaciteit van 1,3 miljoen ton LNG per jaar. Deze terminal voor vloeibaar aardgas is gepland naast de in 2011 in bedrijf gekomen Gate terminal, bedoeld voor grootschalige import van LNG. De overslagterminal is bedoeld voor distributie van LNG naar schepen en tankstations voor vrachtwagens en bussen. Vanaf 2014 zullen dan jaarlijks zo’n 300 bunkerschepen terecht kunnen bij de terminal voor de bevoorrading van kleine terminals, bijvoorbeeld in het Wadden- en Noordzeegebied en het Rijnvaartgebied Rotterdam-Basel. De ‘launching customer’ voor deze terminal is Shell, waarmee in 2012 een eerste overeenkomst is gesloten.

Daarnaast heeft Participations & Business Development zich in het eerste half jaar van 2012 geconcentreerd op het voorbereiden van een mogelijke acquisitie van het Open Grid Europe-netwerk van E.ON, een van Duitslands grootste gastransportnetwerken. Samen met partners en in overleg met de aandeelhouder is een gedegen bod uitgebracht. Uiteindelijk heeft een ander consortium het netwerk in handen gekregen, omdat men bereid was meer te betalen.